Architectuur : Beschermen van buitenhoeken.
Vanaf de XIIIde eeuw tot vandaag.
Vanaf de XIIIde eeuw tot vandaag.
|
ezelsoren en varianten |
Onderzoek en inventarisatie door André Schollaert
... je nekschot maakt ezelsoren aan hoekhuizen je bent er ...
Uit : Ik zie scherper door de taal . Jan G. Elberg
Uit : Ik zie scherper door de taal . Jan G. Elberg
|
Aanleiding voor dit onderzoek waren deze twee hoekhuizen voorzien van een ezelsoor (1).
Ze staan als schildwachthuisjes op elke hoek van de straat. Dit was een manier om de hoeken van gebouwen te beschermen en de zichtbaarheid te verbeteren. Dit type (2) was altijd voorzien van een voordeur. Beide panden dateren van eind 19de eeuw. Het linkse werd eind 1970 gerestaureerd met behoud van het ezelsoor (2). Het rechtse bleef tot op heden bewaard. Meer op pagina 8, 9 en 10. (1) Officiële naam voor dit soort hoek (2) Voorgestelde naam : Scheldeland oor |
Aalst - Nieuwerkerken - Edixvelde 20130823 |
|
Buitenhoeken.
Zelden staat men er bij stil, maar hoeken van gebouwen waren zeer kwetsbaar bij gebrek aan voetpaden met boordstenen vooral in smalle straten, en nauwe steegjes. Destijds reden allerhande voertuigen rakelings langs de hoeken. Vandaar de noodzaak om ze te beschermen. Op de foto zien we een hoek van de Kleine Nieuwstraat in Brugge. De sporen van de verschillende aanrijdingen in de loop der eeuwen zijn nog duidelijk te zien. In de zwarte kader bemerken we nog enkele oorspronkelijke zandstenen en het originele ezelsoor (type 1c) dat duidelijk te laag en te smal is. Brugge is de bakermat van de ezelsoren. Hoeken van gebouwen werden al in de XIIIde eeuw op deze wijze beschermd. Er zijn er nog enkele tientallen bewaard gebleven meestal aan beschermde gebouwen ze moeten dus telkens mee gerestaureerd of gerenoveerd worden. Via Brugge kwam de 'uitvinding' van het ezelsoor in Gent terecht en later in verschillende steden in binnen- en buitenland. |
Brugge 20180814_111216
|
|
Een ander voorbeeld vonden we in Sevilla meer bepaald in Cespedes de oudste wijk van de stad met ook daar uiterst smalle steegjes. De hoeken worden er met verschillende soorten versterkte ezelsoren
beschermd. Op de foto is het overduidelijk dat het ezelsoor (type 1e), in dit geval versterkt met een afgerond stootblok, dapper stand houdt. |
Sevilla 20170906_095536
|
Inventaris onroerend erfgoed.
Bij het Googelen van : hoekhuis met ezelsoor komt men bij Inventaris onroerend erfgoed terecht . Verschillende beschrijvingen: afgekante hoek met ezelsoor, overhuifd door ezelsoor, afgeschuinde hoek, sporen van ezelsoren. Afmetingen van 10cm. tot 2m. breed, en meer dan 5 m. hoog. Ezelsoren waren vooral bedoeld om de hoeken van gebouwen af te snijden teneinde ze te beschermen tegen de wielen van allerlei voertuigen zoals koetsen, grote en kleine (stoot-) karren, kruiwagens en zelfs rollende biervaten. In landelijke gebieden waren de hoekhuizen vaak cafés en was het ezelsoor ideaal om er een deur in te plaatsen. Komt ook vaak voor als versiering en dit vooral binnenin gebouwen.
Bij het Googelen van : hoekhuis met ezelsoor komt men bij Inventaris onroerend erfgoed terecht . Verschillende beschrijvingen: afgekante hoek met ezelsoor, overhuifd door ezelsoor, afgeschuinde hoek, sporen van ezelsoren. Afmetingen van 10cm. tot 2m. breed, en meer dan 5 m. hoog. Ezelsoren waren vooral bedoeld om de hoeken van gebouwen af te snijden teneinde ze te beschermen tegen de wielen van allerlei voertuigen zoals koetsen, grote en kleine (stoot-) karren, kruiwagens en zelfs rollende biervaten. In landelijke gebieden waren de hoekhuizen vaak cafés en was het ezelsoor ideaal om er een deur in te plaatsen. Komt ook vaak voor als versiering en dit vooral binnenin gebouwen.
Zuid-Natie | Inventaris Onroerend Erfgoed
Natiegebouw aan de Oudeleeuwenrui.
De binnenconstructie uit gewapende beton bestaat uit vlakke betonvloeren met gebogen overgang naar en met ezelsoren afgeschuinde betonnen moerbalk, rustend op met ezelsoren afgeschuinde betonnen kolommen.
Natiegebouw aan de Oudeleeuwenrui.
De binnenconstructie uit gewapende beton bestaat uit vlakke betonvloeren met gebogen overgang naar en met ezelsoren afgeschuinde betonnen moerbalk, rustend op met ezelsoren afgeschuinde betonnen kolommen.
XVIII Hoeken beschermen. Nieuw en volkomen woordenboek van konsten en weetenschappen. Volume 5.
Ingevoegde of ingeblindde Pylaaren, Columne inferte. Heeten de vrijstaande Zuilen, om welker wille men den Wand, waarin zy andersints met een Gedeelte te staan zouden koomen, rondsom dezelven zo ver uithakt en uithold, dat de Zuilen en denzelven als in een Blind vrij konnen staan. Insgelyks wanneer Wand Zuilen aan eene Hoek moeten koomen, geeven dezelfden geen goed Gezicht, omdat zy maar voor een klein Gedeelte in den Muur staan; waarom meestendeels in dit Geval de Hoeken afgesneeden en Rond uitgehold worden, zodat de pylaaren geheel vry te staan koomen, 't welk vervolgens tot verscheide fraaie uitvindingen aanleiding geeven kan.
Ingevoegde of ingeblindde Pylaaren, Columne inferte. Heeten de vrijstaande Zuilen, om welker wille men den Wand, waarin zy andersints met een Gedeelte te staan zouden koomen, rondsom dezelven zo ver uithakt en uithold, dat de Zuilen en denzelven als in een Blind vrij konnen staan. Insgelyks wanneer Wand Zuilen aan eene Hoek moeten koomen, geeven dezelfden geen goed Gezicht, omdat zy maar voor een klein Gedeelte in den Muur staan; waarom meestendeels in dit Geval de Hoeken afgesneeden en Rond uitgehold worden, zodat de pylaaren geheel vry te staan koomen, 't welk vervolgens tot verscheide fraaie uitvindingen aanleiding geeven kan.
Voorbeelden van varianten.
I 1c West-Vlaanderen - Brugge - Sint-Clarastraat.
Het gerenoveerde ezelsoor werd na beschadiging voorzien van een stootblok.
II 1e Brabant - Affligem - Abdij.
Vanaf de XVIIde eeuw werden ze ook gebruikt als versiering.
1 Arduinen voet - bakstenen - pleister - onder- en bovenkant met scherpe punt.
2 Arduinen voet - pleister - onder- en bovenkant met scherpe punt.
3 Arduinen voet - pleister. Beneden scherpe hoek met een klauw en boven een stompe hoek.
III 1f Spanje - Sevilla - Cespedes - oudste wijk naast het paleis. De meeste ezelsoren werden in veel gevallen versterkt met kleine marmeren zuilen die 'geleend' werden van een archeologische site buiten de stad.
I 1c West-Vlaanderen - Brugge - Sint-Clarastraat.
Het gerenoveerde ezelsoor werd na beschadiging voorzien van een stootblok.
II 1e Brabant - Affligem - Abdij.
Vanaf de XVIIde eeuw werden ze ook gebruikt als versiering.
1 Arduinen voet - bakstenen - pleister - onder- en bovenkant met scherpe punt.
2 Arduinen voet - pleister - onder- en bovenkant met scherpe punt.
3 Arduinen voet - pleister. Beneden scherpe hoek met een klauw en boven een stompe hoek.
III 1f Spanje - Sevilla - Cespedes - oudste wijk naast het paleis. De meeste ezelsoren werden in veel gevallen versterkt met kleine marmeren zuilen die 'geleend' werden van een archeologische site buiten de stad.
I 120181224_151317
|
II 20170422_154421
|
III 20170906_100245_001
|
Boek : Maak een stad: Rotterdam en de architectuur van J.H. van den Broek. Auteur Wouter August Jozef Vanstiphout 2005.
Gevonden in het boek pagina 352.
118 - In dit plan van Van der Vlugt en Van Tijen zijn de hoekwoningen verwijderd en heeft het gebouw aan de korte kant twee naar binnen gekeerde blinde hoeken . Het probleem van de hoekwoning werd opgelost zonder dat daarbij de ...
Gevonden in het boek pagina 352.
118 - In dit plan van Van der Vlugt en Van Tijen zijn de hoekwoningen verwijderd en heeft het gebouw aan de korte kant twee naar binnen gekeerde blinde hoeken . Het probleem van de hoekwoning werd opgelost zonder dat daarbij de ...
Ezelsoor : Uit `De lagere vaktalen: Taal der bouwbedrijven 1914'
Spits toelopende overgang van een beloen, dat eindigt naar de negge van een muur of kolom.
Gevonden op https://www.encyclo.nl/lokaal/10742
Spits toelopende overgang van een beloen, dat eindigt naar de negge van een muur of kolom.
Gevonden op https://www.encyclo.nl/lokaal/10742
Naar binnen gekeerde hoeken. Meetkunde Door C. Van der Meulen.
De hoeken gevormd door de gelijke rigtingen der gelijk-rigtigen met ene zelfde rigting der snijlijn, heeten : overeenkomstige; die der gelijke rigtingen van de gelijk-rigtigen met de beide rigtingen der snijlijn : hoeken aan den zelfden kant der snijlijn; de hoeken, wier openingen , ten opzigte der gelijkrigtigen, naar buiten zijn gekeerd : buiten-hoeken; die, wier openingen in de zelfde betrekking naar binnen zijn gekeerd : binnen-hoeken, en, eindelijk, de hoeken, gevormd door de eene rigting der snijlijn met de eene rigting van eene der gelijkrigtigen, en door de andere rigting der snijlijn met de andere rigting van de tweede der gelijk-rigtigen : verwisselende hoeken , welke verwisselende hoeken dus zijn : verwisselende buiten-, of : verwisselende binnen-hoeken.
De hoeken gevormd door de gelijke rigtingen der gelijk-rigtigen met ene zelfde rigting der snijlijn, heeten : overeenkomstige; die der gelijke rigtingen van de gelijk-rigtigen met de beide rigtingen der snijlijn : hoeken aan den zelfden kant der snijlijn; de hoeken, wier openingen , ten opzigte der gelijkrigtigen, naar buiten zijn gekeerd : buiten-hoeken; die, wier openingen in de zelfde betrekking naar binnen zijn gekeerd : binnen-hoeken, en, eindelijk, de hoeken, gevormd door de eene rigting der snijlijn met de eene rigting van eene der gelijkrigtigen, en door de andere rigting der snijlijn met de andere rigting van de tweede der gelijk-rigtigen : verwisselende hoeken , welke verwisselende hoeken dus zijn : verwisselende buiten-, of : verwisselende binnen-hoeken.
Handboek voor de officieren van het korps ingenieurs, Jan David Pasteur · 1837
GEVONDEN IN HET BOEK – PAGINA 347
De flankhoek , die zich bevindt tusschen eene flank en eene courtine , ( angle du flanc ) en welke nimmer scherp of regt , maar iets , meer dan regt moet zijn . Een inspringende hoek , of zulk een hoek , waarvan de top naar binnen is gekeerd ...
GEVONDEN IN HET BOEK – PAGINA 347
De flankhoek , die zich bevindt tusschen eene flank en eene courtine , ( angle du flanc ) en welke nimmer scherp of regt , maar iets , meer dan regt moet zijn . Een inspringende hoek , of zulk een hoek , waarvan de top naar binnen is gekeerd ...
Vindplaatsen van ezelsoren
Ondertussen vonden we er verschillende in Oost- en West-Vlaanderen, Brabant en Antwerpen, maar ook in het Groot Hertogdom Luxemburg, Nederland, Duitsland, Frankrijk en Italië. De verste vindplaats tot op heden was Spanje. Hoogst waarschijnlijk werd het aanwenden van ezelsoren om hoeken te beschermen geïmporteerd door uitgeweken Vlamingen. Nooit zijn ze zo algemeen verspreid zoals in Vlaanderen maar vindt men ze terug in bepaalde wijken. In Brugge zijn er van de XIIIde eeuw en dat zijn tot op heden de oudste.
Ondertussen vonden we er verschillende in Oost- en West-Vlaanderen, Brabant en Antwerpen, maar ook in het Groot Hertogdom Luxemburg, Nederland, Duitsland, Frankrijk en Italië. De verste vindplaats tot op heden was Spanje. Hoogst waarschijnlijk werd het aanwenden van ezelsoren om hoeken te beschermen geïmporteerd door uitgeweken Vlamingen. Nooit zijn ze zo algemeen verspreid zoals in Vlaanderen maar vindt men ze terug in bepaalde wijken. In Brugge zijn er van de XIIIde eeuw en dat zijn tot op heden de oudste.
Karren en wagens.
Tot eind XXste eeuw waren er geen voetpaden of stoepen en zocht men naar oplossingen om de hoeken van gebouwen te beschermen. De hoeken werden regelmatig beschadigd door rollende vaten, kruiwagens, stootkarren, karren en wagens.
Tot eind XXste eeuw waren er geen voetpaden of stoepen en zocht men naar oplossingen om de hoeken van gebouwen te beschermen. De hoeken werden regelmatig beschadigd door rollende vaten, kruiwagens, stootkarren, karren en wagens.
|
|
In ons hedendaags taalgebruik worden de termen 'kar' en 'wagen' door elkaar heen gebruikt. Toch is er een vrij simpel verschil tussen beiden. Een kar is namelijk een laadbak met één as en twee wielen, terwijl een wagen twee of drie assen en vier of meer wielen heeft. Omdat deze assen ten opzichte van elkaar kunnen draaien door middel van een draaikrans is een wagen feitelijk twee aaneengeschakelde karren.
|
|
Biermuseum De Snoek shuisaande.be . Biervatenkar.
|
Rollende wijnvaten in Montepulciano toscane.nu.nl
|
Wordt vervolgdndre.schollaert069@gmail.com